Αλιάκμονας – Ανάμεσα στην Πιερία και το Βέρμιο

Εκεί όπου τα μυθικά Πιέρια σμίγουν με το Βέρμιο, τα πλούσια νερά του ποταμού Αλιάκμονα συνθέτουν ένα εξαιρετικό θέαμα. Οι υπέροχοι μαίανδροί του σχηματίζονται ανάμεσα σε απόκρημνους βραχώδεις όγκους και πυκνά φυλλοβόλα δάση στο νοτιότερο άκρο του νομού Ημαθίας. Στην ανεξερεύνητη διαδρομή κατά μήκος των Στενών του Αλιάκμονα ο ταξιδιώτης συναντά θεόρατες βουνοπλαγιές, γαλήνιες λίμνες και ορεινά χωριά
Πανάρχαιο ποτάμι, όπως φανερώνει και το όνομά του (αλς, θάλασσα και άκμων=αμόνι), ο Αλιάκμονας ήταν στη μυθολογία ποτάμιος θεός, γιος του Ωκεανού και της Τηθίδος. Σήμερα αποτελεί πηγή ζωής για όλο τον βορειοελλαδικό χώρο. Το μεγαλύτερο σε μήκος ποτάμι της χώρας που πηγάζει από ελληνικό έδαφος αρχίζει το μακρύ ταξίδι του (μήκους 297 χλμ.) από την οροσειρά του Γράμμου για να διασχίσει του Νομούς Καστοριάς, Κοζάνης, Γρεβενών και Ημαθίας.
Λίγο προτού εκβάλλει στον Θερμαϊκό Κόλπο, ρέει ανάμεσα στα Πιέρια και το Βέρμιο μέσα από μια στενή χαράδρα, σχηματίζοντας τους περίφημους μαιάνδρους του. Τα Στενά του Αλιάκμονα αποτελούν μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και οικολογικής αξίας. Στα πλούσια νερά του και την πυκνή βλάστηση κατά μήκος του έχουν καταγραφεί 215 είδη πουλιών, που είτε φωλιάζουν, είτε ξεχειμωνιάζουν, είτε αναπαύονται εδώ προτού συνεχίσουν το μακρύ ταξίδι της μετανάστευσης.
Ανάμεσα στα στενά του ποταμού, δύο εντυπωσιακές λίμνες συναγωνίζονται σε ομορφιά, προκαλώντας το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών. Οι τεχνητές λίμνες των Ασωμάτων και της Σφηκιάς δημιουργήθηκαν χάρη στα φράγματα του ποταμού για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Έχουν όμως εξελιχθεί σε σημαντικούς υγροτόπους για πολλά είδη πτηνών και ψαριών. Δύο παραποτάμιες διαδρομές σας καλούν να γνωρίσετε τούτη την άγνωστη γωνιά της Ημαθίας. Η μία αγναντεύει το ποτάμι αφ΄ υψηλού και έπειτα φιδοσέρνεται πλάι στο φαράγγι του ποταμού στο στενότερο σημείο του, ακολουθώντας τους εντυπωσιακούς μαιάνδρους του Αλιάκμονα. Η άλλη αφήνει πίσω της το ποτάμι για να διασχίσει τις υπέροχες βουνοπλαγιές του βουνού των Μουσών, περνάει μέσα από χωριά πνιγμένα στο πράσινο και καταλήγει στην εκπληκτική, άγνωστη, λίμνη Σφηκιάς (ή Λογγά) που σχηματίζουν τα ήρεμα νερά του Αλιάκμονα.
Η Μονή Τιμίου Προδρόμου
Κτισμένη πάνω από τα Στενά του Αλιάκμονα σε μια μοναδική τοποθεσία, η Μονή Τιμίου Προδρόμου είναι ένα από τα πιο ιστορικά μοναστήρια της Μακεδονίας, καθώς σε αυτήν ασκήτεψαν μερικές από τις σπουδαιότερες μορφές του μοναχισμού. Για να τη βρείτε πρέπει από τη λίμνη των Ασωμάτων να ακολουθήσετε τον δρόμο για Σφηκιά και έπειτα από 2,2 χλμ να στρίψετε δεξιά για τη μονή. Ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα, το 1822 πυρπολήθηκε από τους Τούρκους. Το μοναδικό κτίσμα που διασώθηκε είναι το παρεκκλήσι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος του 16ου αιώνα. Η φρουριακή της όψη και η είσοδος, κτισμένη με πωρόλιθους και πήλινες πλάκες, εντυπωσιάζει. Εξαιρετικό είναι το τέμπλο του 1835 στο εσωτερικό του με πολλές αναπαραστάσεις και κολόνες. Ένα μικρό μονοπάτι ξεκινάει από την είσοδο της μονής και κατηφορίζει στη νότια πλευρά της. Εδώ υπάρχει ένα σπήλαιο όπου ασκήτεψαν ο Γρηγόριος Παλαμάς και ο Άγιος Διονύσιος εν Ολύμπω. Κοντά στη μονή αξίζει να θαυμάσετε τον μικρό καταρράκτη, μέσα σε ένα όμορφο τοπίο με αναρριχώμενα φυτά και υδρόβια βλάστηση.
Το άγνωστο Δάσος Πολυδένδρου
Λίγα μόλις χιλιόμετρα από τα Στενά του Αλιάκμονα απλώνεται ένα από τα πιο εντυπωσιακά, και πιο άγνωστα, δάση βελανιδιάς της Βόρειας Ελλάδας. Το Δάσος Πολυδένδρου διασχίζεται από αμέτρητες χωμάτινες διαδρομές με τις μεθυστικές μυρωδιές του βουνού να σας συντροφεύουν. Από τη λίμνη Ασωμάτων θα περάσετε απέναντι τη γέφυρα με κατεύθυνση τη Βεργίνα. Λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω θα ακολουθήσετε το δρόμο προς τα χωριά Πολυδένδρι , Χαράδρα, Ελαφίνα και στην επόμενη διασταύρωση θα στρίψετε αριστερά για Χαράδρα. 4 χλμ. αφότου περάσετε το χωριό θα δείτε τις πινακίδες για το Δάσος Πολυδένδρου. Ο βατός χωματόδρομος στα δεξιά ακολουθεί μια εκπληκτική διαδρομή σε μια από τις πιο ανεξερεύνητες γωνιές των Πιερίων. Έπειτα από 1 χλμ. θα συναντήσετε μία διασταύρωση: αν στρίψετε δεξιά θα βγείτε στις τοποθεσίες Τούμπα Πέτρα, Ισώματα Καραγιάννη και στο χωριό Πολυδένδρι μέσα από ένα στενό χωματόδρομο, ενώ αν στρίψετε δεξιά θα οδηγηθείτε προς τις τοποθεσίες Ντεπόζιτο και Αϊλιάδες. Δίχως δεύτερη σκέψη στρίψτε αριστερά. Η διαδρομή σάς αποκαλύπτει ένα απίστευτο θέαμα με τις επιβλητικές κορυφογραμμές του Ολύμπου να διακρίνονται με την παραμικρή λεπτομέρεια. Η κατηφορική διαδρομή χάνεται μέσα σε ένα πυκνό δάσος βελανιδιάς, ενώ οι αγέρωχες βουνοκορφές ξεπροβάλλουν στο βάθος του ορίζοντα. Από την τοποθεσία Ντεπόζιτο προς το Ίσβορο ο δρόμος γίνεται δύσβατος, αλλά από εδώ ξεκινάει μια ωραιότατη διαδρομή ανάμεσα σε βελανιδιές και οξιές. Ειδυλλιακά ξέφωτα και χορταριασμένα πλατώματα ανοίγονται κατά μήκος του δρόμου, ενώ θεόρατα μαυρόπευκα εναλλάσσονται με οξιές, μέχρις ότου καταλήξετε στην τοποθεσία Αϊλιάδες (10 χλμ. από τη στροφή για Δάσος Πολυδένδρου).
Εξίσου όμορφη είναι η χωμάτινη διαδρομή από το χωριό Ελαφίνα προς την Παλατίτσια , συνολικού μήκους 14 χλμ. Κινείται μέσα σε πυκνό δάσος με πανοραμική θέα την εύφορη πεδιάδα της Μακεδονίδος και τα παράλια της Πιερίας.
Διαδρομές με θέα το ποτάμι
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 1
Από τη λίμνη Ασωμάτων ώς τη Σφηκιά
Μόλις λίγα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Βέροιας, τα πλούσια νερά του ποταμού Αλιάκμονα σχηματίζουν μία γαλάζια λίμνη που κυκλώνεται από εύφορες πεδιάδες και χαμηλούς λοφίσκους. Η τεχνητή λίμνη των Ασωμάτων δημιουργήθηκε πριν από 24 χρόνια με την κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού, αλλά ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να τραβάει την προσοχή των περαστικών. Διασχίζοντας τη γέφυρα του Αλιάκμονα με το αυτοκίνητο, την προσοχή σας κλέβουν οι ζωηρές αντανακλάσεις των δέντρων στα ήσυχα νερά και καθώς στρίβετε δεξιά με προορισμό τη Σφηκιά και τα Ριζώματα θα μπείτε στον πειρασμό να σταματήσετε στον χώρο αναψυχής (δεξιά σας) για να θαυμάσετε τη λίμνη.
Από εδώ αρχίζει μια ωραία διαδρομή με πανοραμική θέα προς το ποτάμι. Έπειτα από 2 χλμ. θα στρίψετε δεξιά προς τον υδροηλεκτρικό φράγμα της Σφηκιάς για να βγείτε σύντομα στον παραποτάμιο δρόμο. Μειώστε ταχύτητα καθώς μπαίνετε στην περιοχή των Στενών του Αλιάκμονα με την υψηλή οικολογική αξία (Δίκτυο Νatura 2000) και τα εκπληκτικά τοπία. Το ποτάμι ρέει νωχελικά ανάμεσα στα Πιέρια και το Βέρμιο. Ακολουθώντας την ελικοειδή πορεία του, το τοπίο σε ξαφνιάζει διαρκώς. Η δαιδαλώδης ροή του ανάμεσα στα δύο βουνά στενεύει ολοένα και περισσότερο, σχηματίζοντας υπέροχους μαιάνδρους. Τα 10 χλμ. με μοναδικό σκηνικό τα αστραφτερά νερά του ποταμού και το βαθυπράσινο της οργιαστικής βλάστησης που τον περιβάλλει, είναι απολαυστικά. Μια στροφή στα αριστερά σας θα σας οδηγήσει έπειτα από 400μ. στη Μονή Μουτσιάλης (15ου αι.), με ωραία θέα στο ποτάμι. Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο, θα συναντήσετε έπειτα από 2,2 χλμ. μία διασταύρωση. Αν στρίψετε αριστερά θα βγείτε στον οικισμό της Σφηκιάς και ευθεία στον ομώνυμο υδροηλεκτρικό σταθμό. Εσείς θα στρίψετε δεξιά για το Κιόσκι των Ψαράδων. Το στενό δρομάκι θα σας φέρει σύντομα δίπλα στις όχθες του ποταμού. Γαλαζοπράσινα νερά, τεράστια πλατάνια, αγριολούλουδα και η απόλυτη σιγή συνθέτουν μια ειδυλλιακή τοποθεσία, ιδανική για πικ – νικ αλλά και για ψάρεμα. Κάπου εδώ ο Αλιάκμονας ολοκληρώνει την ελικοειδή πορεία του και η κοίτη του φαρδαίνει, κάνοντας το ποτάμι να μοιάζει με λίμνη.
Από τον κεντρικό ασφαλτόδρομο θα ακολουθήσετε πορεία για τη Σφηκιά. Η διαδρομή απομακρύνεται από το ποτάμι και ανηφορίζει τις πλαγιές των Πιερίων για να καταλήξει στο χωριό που είναι κτισμένο σε υψόμετρο 600, έπειτα από 5 χλμ.
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 2
Από τη Σφηκιά ώς το Δάσκιο
Οι θεόρατες πλαγιές των Πιερίων συντροφεύουν τη διαδρομή από τη Σφηκιά έως την ομώνυμη τεχνητή λίμνη που σχηματίζει το φράγμα του Αλιάκμονα. Από τη Σφηκιά θα ακολουθήσετε τον δρόμο προς το χωριό Ριζώματα, διασχίζοντας μια εκπληκτική διαδρομή. Το στενό πέρασμα ανάμεσα στο Βέρμιο και τα Πιέρια που ανοίγεται μπροστά σας ήταν ένα από τα περάσματα που συνέδεαν την αρχαία Άνω Μακεδονία με την Κάτω Μακεδονία. Από εδώ περνούσαν τα καραβάνια από την πρωτεύουσα των Μακεδόνων τις Αιγές προς την Αιανή και αντίστροφα. Εδώ υπήρχε ένας μεγάλος οικισμός που κατοικούνταν ήδη από τη νεολιθική εποχή μέχρι και τα βυζαντινά χρόνια, όπως φανερώνουν τα πλούσια ευρήματα από δύο τοποθεσίες κοντά στη Σφηκιά. Για τα επόμενα 7 χλμ. το τοπίο ολόγυρα σας καθηλώνει: θεόρατα βουνά, κατάφυτα με έλατα, οξιές, βελανιδιές και πλατάνια, υψώνονται επιβλητικά πάνω από καταπράσινα, απέραντα λιβάδια. Λίγο προτού φτάσετε στα Ριζώματα, θα αντικρύσετε όλο τον οικισμό σκαρφαλωμένο σε μια πλαγιά στα 600μ. και πνιγμένο στην πυκνή βλάστηση των Πιερίων. Λίγο έξω από τα Ριζώματα αξίζει να παρκάρετε στον ασφαλτόδρομο για να ακολουθήσετε το μονοπάτι 5 χλμ. που οδηγεί στην περιοχή Δερματά. Εκτός από την πεζοπορία, εδώ μπορείτε να απολαύσετε το πικ-νικ σας κάτω από τα τεράστια πλατάνια και πλάι σε μικρούς καταρράκτες. Συνεχίζετε στο κεντρικό οδικό δίκτυο από τα Ριζώματα με κατεύθυνση το χωριό Δάσκιο. Φτάνοντας στο κέντρο του οικισμού θα ακολουθήσετε τις πινακίδες για τη λίμνη Σφηκιάς (ή Λογγά). Ο δρόμος γίνεται σύντομα χωμάτινος, ενώ αρχίζει να ξεπροβάλει η υδάτινη επιφάνεια της λίμνης. Κυκλωμένη από πανύψηλες βουνοπλαγιές που χαμηλώνουν σε κατάφυτους λόφους και σε ορισμένα σημεία σε εύφορες πεδιάδες, η λίμνη Λογγά σαγηνεύει με την ανεπιτήδευτη ομορφιά της. Παρότι αποτελεί ανθρώπινο δημιούργημα, συναγωνίζεται τα θαύματα της φύσης. Ο δρόμος σας φέρνει στο λιμανάκι που έχει κατασκευαστεί στις όχθες, από όπου μπορείτε να ψαρέψετε τα πλούσια αλιεύματα (κυρίως γριβάδι και πέρκα) του υγροτόπου. Μερικές πέτρινες καλύβες, παλιά χειμαδιά, συμπληρώνουν το σκηνικό. Μοναδική εμπειρία η βόλτα με ποδήλατο πλάι στις όχθες της λίμνης, όπως και η βαρκάδα στα γαλάζια νερά της, ενώ ακόμα μπορείτε να απολαύσετε πικ-νικ κάτω από τις πυκνές φυλλωσιές των πλατάνων. Επιστρέφετε στη Σφηκιά, ακολουθώντας τον χωματόδρομο από το λιμανάκι.
ΦΑΓΗΤΟ
Στα Ριζώματα:«Ακαλανθίς» (τηλ. 23310 68008). Θα γευτείτε νοστιμότατα πιάτα, όπως κεφτέδες Ριζωμάτων, κοτόπουλο πικάντικο, αρνίσια παιδάκια. Ζητήστε την χορτόπιτα της Ξανθίππης. «Ο Αϊλιάς» (τηλ. 6947 991257). Στην περιοχή Αϊλιάδες λίγο έξω από τα Ριζώματα. Σπεσιαλιτέ το κατσίκι και το κοκορέτσι στη σούβλα και η γίδα βραστή. «Το Αρχοντικό του Λάμπρου» (τηλ. 6977 011180). Επίσης στην περιοχή Αϊλιάδες με παραδοσιακές γεύσεις: χοιρινό με λάχανο, γίδα βραστή, ζυγούρι με κριθαράκι. «1010» (τηλ. 23310 96166/ 6948 948250). Ταβέρνα μέσα στο δάσος σε υψόμετρο 1.010, πάνω από τα Ριζώματα. Θα δοκιμάσετε παραδοσιακές γεύσεις όπως κρασάτο στη γάστρα, ζυγούρι με μανέστρα, χοιρινό με μελιτζάνες. Στη Σφηκιά:«Αέρηδες» (τηλ. 2331094037). Θα δοκιμάσετε ντόπια κρεατικά: γουρουνάκι, σούβλες (κατσικάκι, κοκορέτσι) και της ώρας. «Αέρινο» (τηλ. 23310 94279). Καφέ-ουζερί με ποικιλία μεζέδων. Στην Ελαφίνα:«Μουσών Μέλαθρον» (τηλ. 2331094095, 6974 757302, www. mousonmelathron.gr). Θα δοκιμάσετε κοκορέτσι, κότσι, ζυγούρι και μεγάλη ποικιλία από σαλατικά.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στα Ριζώματα:«Ακαλανθίς» (τηλ. 23310 68008, www. akalanthis.gr). Καινούργιο πετρόκτιστο συγκρότημα κτισμένο στα 750 μ., λίγο έξω από τα Ριζώματα στην περιοχή Ίτεβος. Στη Σφηκιά:«Αέρηδες» (τηλ. 2331094037, 6978 368000). Μέσα στο χωριό με 3 απλά δωμάτια. «Αέρινο» (τηλ. 23313 03876, 6948 783571). Ξενώνας με 4 δίχωρα διαμερίσματα. Στην Ελαφίνα:
«Μουσών Μέλαθρον» (τηλ. 2331094095, 6974757302, www.mousonmelathron.gr). Κτισμένος σε υψόμετρο 1.000, ο ξενώνας διαθέτει 4 ευρύχωρες μεζονέτες με τζάκι.
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Από Αθήνα θα ακολουθήσετε την Εθνική Οδό Αθηνών- Θεσσαλονίκης και στον κόμβο της Βέροιας θα πάρετε την Εγνατία Οδό. Από τη Βέροια θα ακολουθήσετε τον δρόμο για Βεργίνα και σύντομα θα στρίψετε για Σφηκιά, Ριζώματα, Δάσκιο. Εναλλακτικά από την Κατερίνη θα κατευθυνθείτε για Ελατοχώρι και από εκεί για Ριζώματα. Αποστάσεις:
Αθήνα- Θεσσαλονίκη: 510 χλμ. , Θεσσαλονίκη- Βέροια: 68 χλμ. , Βέροια- Σφηκιά: 29 χλμ. , Βέροια- Ριζώματα: 36 χλμ. , Βέρoια- Δάσκιο: 43 χλμ.