Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από την Καθαρά Δευτέρα οπότε και αρχίζει η Μεγάλη Σαρακοστή
Ταυτίζονται με την περίοδο του Τριωδίου, μια κινητή περίοδο στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή της Τυροφάγου ή Τυρινής.
Η πρώτη εβδομάδα των Αποκριών που τελειώνει την Κυριακή του Ασώτου, λέγεται και Προφωνή, επειδή παλιά προφωνούσαν, δηλαδή διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι Απόκριες.
Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της Κρεοφάγου, επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν ούτε την Τετάρτη ή την Παρασκευή. Η εβδομάδα αυτή γιορτάζεται με γλέντια και φαγοπότια χωρίς κανένα θρησκευτικό περιορισμό. Η Κυριακή της εβδομάδας αυτής, η Κυριακή της Απόκρεω -και συνεκδοχικά ολόκληρη η περίοδος από την είσοδο του Τριωδίου μέχρι την Καθαρά Δευτέρα- ονομάστηκε έτσι, επειδή συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από το κρέας».
Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της Τυροφάγου, επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα σαν ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ κρεοφαγίας και νηστείας, για να προετοιμαστούν σιγά – σιγά για τη νηστεία της Σαρακοστής.
Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη Καρναβάλι (Carneval, Carnevale, από τις λέξεις Carne=κρέας και Vale=περνάει)
Απόκριες στην Ελλάδα
Τις ημέρες αυτές γίνεται το έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και του «μασκαρέματος», της μεταμφίεσης, που έχει παραμείνει και από τις αρχαιότερες «Διονυσιακές εορτές» των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο προς τιμή του Διόνυσου.
Παλιότερα το καρναβάλι γινόταν παντού στην Ελλάδα με μασκαράτες ομαδικές, χορούς, γλέντια, σάτιρα και διάφορα ιδιαίτερα έθιμα σε κάθε μέρος.
Πατρινό Καρναβάλι
Το μεγαλύτερο κέντρο τέτοιου ξεφαντώματος στην Ελλάδα αποτελεί η Πάτρα με το περιώνυμο Πατρινό καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα.
Το Πατρινό καρναβάλι αποτελεί τόσο την μεγαλύτερη όσο και την παλιότερη αποκριάτικη εκδήλωση στην Ελλάδα.
Στην Πάτρα γίνεται το μεγαλύτερο καρναβάλι της Ελλάδας με διάρκεια δύο μηνών και τη τελευταία Κυριακή της αποκριάς γίνεται παρέλαση αρμάτων με επικεφαλής το ομοίωμα του θεού της αποκριάς του «Καρνάβαλου» και ακολουθία διάφορων άλλων έξυπνων μασκαρεμάτων, με τη συμμετοχή 40.000 καρναβαλιστών, και πλήθους επισκεπτών.
ΞΑΝΘΙΩΤΙΚΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ
Θεσμός της Θράκης και της Βορείου Ελλάδος στην «Πόλη με τα Χίλια Χρώματα».
Το Καρναβάλι της Ξάνθης δεν είναι μασκαράτες, ούτε και υπάρχει δεύτερο στην Ελλάδα, έτσι όπως το ενεπνεύσθη μια ομάς Ξανθιωτών, οι οποίοι ξεκίνησαν με πεποίθηση ότι θα το καταστήσουν έναν θεσμό εις την Θράκη και εις την Μακεδονία.
Είναι εορταστικές εκδηλώσεις λαϊκές που λαμβάνουν μέρος, όχι μόνον άψυχα κινούμενα, δημιουργήματα της ζωγραφικής και της σημερινής νοοτροπίας ή μπογιατισμένες καρικατούρες, αλλά συγκροτήματα μουσικά με ευρωπαϊκά και εγχώρια λαϊκά όργανα….. Και η επιτροπή, κατά γενική ομολογία τριάντα χιλιάδων λαού που παρακολουθούσε τις εκδηλώσεις αυτές εις την Ξάνθη, το επέτυχαν πλήρως. Θεσμός λοιπόν κατέστησαν οι Θρακικές Λαογραφικές Εορτές της Ξάνθης….. Είναι ένα λαϊκό πανηγύρι, ένα σύνολο λαογραφικών εκδηλώσεων μέσα στην εποχή της αποκριάς και της διασκεδάσεως….. Τα καρναβάλια και τα άρματα, ωραιότατα και αυτά, αποτελούν το συμπλήρωμα των εορταστικών εκδηλώσεων οι οποίες είναι η ζωντάνια της Θράκης… (Εφημ. Έλλην. Βορράς, αρ. φ. 4618/183, 26/2/1969, σ.2)
Στην Καστοριά
Οπωσδήποτε να κάνετε μια βόλτα -με τα πόδια αυτήν τη φορά- στο Ντολτσό, τη συνοικία της παλιάς Καστοριάς με τα περισσότερα παλιά αρχοντικά, τα πανέμορφα στενά καλντερίμια και τα μεγάλα παλιά σπίτια.
Η μεγάλη και λιθόστρωτη πλατεία του Nτολτσού γίνεται το κέντρο του καστοριανού καρναβαλιού (Pαγκουτσάρια).
Ταξιδεύουμε στην Καστοριά . . .
Πετάξτε χαρταετό στις Πρέσπες
Πρόσκληση για πέταγμα χαρταετού σε εξαιρετικό τοπίο, μακριά από τα εναέρια δίκτυα ηλεκτρισμού και τους κινδύνους που αυτά εγκυμονούν, απευθύνει για την Καθαρά Δευτέρα, ο δήμος Πρεσπών και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πρεσπιωτών
Εκτός από τον χώρο στον Ναυτικό Όμιλο, οι επισκέπτες μπορούν, αναλόγως του καιρού, να χαρούν το πέταγμα του χαρταετού στα βουνά που περιτριγυρίζουν τις λίμνες ή τους πιο εύκολα προσβάσιμους λόφους της περιοχής
Ταξιδεύουμε στις Πρέσπες . . .
Στην Άμφισσα
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς πραγματοποιείται το «Καρναβάλι της Άμφισσας», με παρέλαση αρμάτων και το κάψιμο του καρνάβαλου στην πλατεία, που καταλήγει σε λαϊκό γλέντι με χορούς και τραγούδια, αφού πρώτα προσφερθούν ελιές και άφθονο κρασί.
Το προηγούμενο βράδυ γιορτάζεται, ύστερα από πρωτοβουλία μιας παρέας Αμφισσιωτών που ξεκίνησε πριν από περίπου 20 χρόνια, η βραδιά των στοιχειών της Χάρμαινας, με τα στοιχειά να κατεβαίνουν μέσα στις μαύρες φορεσιές τους σέρνοντας βαριές αλυσίδες και κρατώντας αναμμένες δάδες, και να περιηγούνται στους δρόμους της πόλης δημιουργώντας μια μυστηριακή ατμόσφαιρα.
Η Άμφισσα και η μακρά της ιστορία στο χρόνο . . .
Στην Αθήνα
Από την Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου 2023 και για 12 ημέρες, ο δήμος Αθηναίων προσκαλεί μικρούς και μεγάλους σε ένα πολύχρωμο αποκριάτικο ξεφάντωμα, στο κέντρο και τις γειτονιές της Αθήνας. Συνολικά 67 εκδηλώσεις με ελεύθερη συμμετοχή περιμένουν μικρούς και μεγάλους να γιορτάσουν τις Απόκριες σε 55 διαφορετικά σημεία, σε κάθε γωνιά της πόλης.
Οι αποκριάτικες εκδηλώσεις ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη (16 Φεβρουαρίου 2023), σε μία γιορτή στη Βαρβάκειο που συνδυάζει την παράδοση, με τη μουσική και το γλέντι και στην Πλατεία Μοναστηρακίου, ενώ αποκριάτικα παραδοσιακά και μουσικά δρώμενα θα γεμίσουν μουσικές και χορούς τους γύρω δρόμους.
Η μεγάλη γιορτή του καρναβαλιού στην πόλη κορυφώνεται την Καθαρά Δευτέρα 27 Φεβρουαρίου, παραδοσιακά στον Λόφο του Φιλοπάππου
Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στον Οδηγό του Πολίτη (odigostoupoliti.eu). Επιτρέπεται η αναδημοσίευση (όχι αυτολεξεί) του περιεχομένου του παρόντος άρθρου, μόνο με αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link)(https://www.odigostoupoliti.eu), της πηγής προέλευσης
